احوال و زندگانی مولانا (جلال‌الدین محمد بلخی مشهور به مولوی)

«... خلق به زهد و ریاضت و علم ظاهر که مولانا داشت فریفته بودند و به خدمت و دعای او تبرک جسته او را پیشوای دین و ستون شریعت احمدی می‌خواندند، ناگهان پرده برافتاد و همه کس را معلوم شد که آن صاحب منبر و زاهد کشور، رندی لاابالی و مستی پیمانه به دست و عاشقی کف‌زنان و پای‌کوبان است و دستار دانشمندانه و ردای فراخ‌آستین که نشان ظاهریان و بستگان حدود است به روی عاریت و جولانگاه او بیرون از عالم حد و نشیمن وی نه این کنج محنت‌آباد است. تا وقتی که مولانای ما در مجلس بحث و نظر بوالمعالی گشته فضل و حجت می‌نمود، مردم روزگار او را از جنس خود دیده و سخن وی که درخور ایشان بود فریفته و بر تقوی و زهد او متفق بودند، ناگهان آفتاب عشق و شمس حقیقت پرتویی بر آن جان افکند و چنانش تافته و تابناک ساخت که چشم‌‌ها از نور او خیره گردید و روزکوران محجوب که از ادراک آن هیکل نورانی عاجز بودند از نهاد تیره خود به انکار برخاستند و آفتاب جان‌‌افروز را از خیرگی چشم شب تاریک پنداشتند. مولانا طریقه و روش خود را بدل کرد، اهل آن زمان نیز عقیده خویش را نسبت به وی تغییر دادند. آن آفتاب تیرگی‌سوز که این گوهر شب‌افروز را مستغرق نور و از دیده محجوبان مستور کرد و آن توفان عظیم که این اقیانوس آرام را متلاطم و موج‌خیز گردانید و کشتی اندیشه را از آسیب آن گرداب حیرت افکند سر مبهم و سرفصل تاریخ زندگانی مولانا، شمس‌الدین تبریزی، بود.»